21 thg 6, 20222 phút đọc

Tháp Đồng Miễu (Phú Yên) có niên đại sớm nhất trong lịch sử kiến trúc tháp Chăm Pa

Phải chăng khu di tích Đồng Miễu chính là "Thánh địa" của tiểu vùng Kauthara thuộc Chăm Pa xưa, nay là tỉnh Phú Yên?

Trước đây người ta cứ nghĩ rằng: tháp Mỹ Khánh/Phú Diên (Thừa Thiên - Huế) là tháp Chăm (còn tồn tại đến nay) có niên đại sớm nhất được phát hiện: thế kỷ thứ 8 SCN. Tuy nhiên, khi Viện khảo cổ học Việt Nam và Bảo tàng Phú Yên đồng phát lộ phế tích tháp Đồng Miễu (cách di tích khảo cổ quốc gia Thành Hồ khoảng 1km) thì đã có sự thay đổi về lập luận trên.

Di tích "Đồng Miễu" thuộc thôn Định Thọ 1, thị trấn Phú Hòa, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên. Kết quả sơ bộ của các chuyên gia khảo cổ VN: đây là di tích đền tháp xây gạch Chăm Pa có niên đại sớm nhất được biết đến lần đầu tiên trong văn hóa Chăm xưa: thế kỷ thứ 4 SCN. Dựa vào dấu tích xuất lộ trong hố khai quật, các nhà khảo cổ cũng đã xác định được bình đồ của kiến trúc với diện tích khoảng 6m x 6m, chiều dày tường khoảng 1,5m, lòng kiến trúc có diện tích 3m x 3m. Trong hố khai quật còn tìm thấy một số mảnh đồ gốm in hoa văn kiểu gốm Hán có niên đại vào thế kỷ thứ 4.

Qua quá trình khai quật, bước đầu thu được các hiện vật gồm: Linga có chất liệu bằng gạch nung và Yoni có chất liệu bằng đá. Ngoài ra, các nhà khảo cổ cũng phát hiện dấu ấn của kiến trúc tháp Chăm với nhiều hình ảnh trang trí giật cấp, giật ra vào, giật chéo, giật vuông, xây úp chậu… trên đế tháp.

Theo Ts Nguyễn Tiến Đông (thuộc Viện khảo cổ học Việt Nam): "Di tích này chưa bao giờ được các nhà khoa học Pháp biết đến. Từ trước đến nay, các nghiên cứu về kiến trúc Chăm Pa đều cho rằng trước TK 7, có lẽ Chăm Pa chưa có công trình đền tháp xây gạch, mà chỉ là các kiến trúc sử dụng vật liệu nhẹ như gỗ, tre… Việc phát hiện di tích tháp Đồng Miễu đã cho chúng ta suy nghĩ khác hơn, rằng từ thế kỷ thứ 4 scn, người Chăm đã xây dựng đền tháp bằng gạch, cho dù cả kỹ thuật sản xuất gạch đến trình độ xây dựng còn chưa hoàn thiện, thậm chí non nớt. Nhưng đó có thể là những 'viên gạch đầu tiên' tạo nền móng cho những tuyệt tác kiến trúc Chăm Pa sau này?"