Cách viết tên của tổng thống mới vào nghề Ukraine có thể sẽ khác nhau trên mọi trang web bạn đọc. BBC và AFP đặt họ của ông ấy là 'Zelensky', Guardian và Reuters gọi ông là 'Zelenskiy', trong khi Sky và Al Jazeera gọi ông ấy là Zelenskyy. NKI chúng tôi đồng ý với Zelenskyy. Trong tiếng Ukraine, nó được viết: Зеленський.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy. Ảnh: Sergei Supinsky/AFP
Không thường xuyên mà một nhà lãnh đạo của một quốc gia có thể có nhiều phiên bản khác nhau cho tên của họ. Cách viết nào đúng? Tổng thống Volodymyr thực sự đã nói với báo chí vào tháng 5/2019 về cách đánh vần tên của ông, nhưng sự nhầm lẫn mang lại cái nhìn sâu sắc về sự phức tạp của ngôn ngữ Ukraine, một vấn đề trở nên trầm trọng hơn do căng thẳng chính trị đã bộc lộ thành cuộc chiến ở nước này.
Vậy tên của tổng thống Ukraine được đánh vần như thế nào?
Theo lời kể của chính người đàn ông: Zelenskyy. Nhưng điều này không phải luôn luôn như vậy.
Sự nhầm lẫn bắt nguồn từ cách Zelenskyy đánh vần tên của mình. Ông ấy lớn lên nói tiếng Nga, với cách viết tiếng Latinh của tên ông ấy từ tiếng Nga là 'Zelenskiy.' Trên thực tế, phải đến tháng 12/2018, ông ấy mới bắt đầu diễn xuất bằng tiếng Ukraine lần đầu tiên, mọi thứ trước đó đều bằng tiếng Nga.
Tuy nhiên, Zelenskyy đã làm cho hình ảnh chính trị của mình thoát khỏi sự phá vỡ hệ thống phân cấp quyền lực cũ của Ukraine, một hệ thống có mối liên hệ chặt chẽ với Nga. Hai bên đã thống nhất hàng trăm năm cho đến năm 1991. Vì vậy, sẽ rất hợp lý khi đánh dấu sự đoạn tuyệt với các cấu trúc quyền lực truyền thống ở Ukraine bằng một cái tên tiếng Anh mới, có vẻ như là tiếng Ukraine để thể hiện điều này với thế giới nói tiếng Anh.
Tại sao cách viết tên của Zelenskyy lại quan trọng?
Như đã ám chỉ, Ukraine đã và đang cố gắng tạo dấu ấn với thế giới bằng cách giải thích ngôn ngữ của họ không phải là tiếng Nga. Một điều nổi bật trong tuần trước của cuộc chiến là cách các phương tiện truyền thông tiếng Anh cũng đã thích nghi với quan điểm thay đổi về Ukraine với một phần quan trọng của vấn đề này là chính tả.
Một sự chuyển đổi ngôn ngữ mà độc giả có thể nhận thấy là sự thay đổi chính tả từ 'Kiev' thành 'Kyiv', với trước đây là bản dịch sang tiếng Nga của Київ. Các thành phố khác đã được thay đổi, 'Kharkov' đã trở thành 'Kharkiv' là một ví dụ khác.
Điều mà những thay đổi về ngôn ngữ này thể hiện là một sự thay đổi cơ bản trong cách miêu tả Ukraine trên trường quốc tế. Khác xa với tiếng Nga như nước láng giềng Belarus của họ, cách viết tiếng Anh rõ ràng đánh dấu người Ukraine muốn vươn ra quốc tế.
Sự thay đổi nhỏ này càng cho thấy những điều chỉnh đã làm cho Ukraine và ngôn ngữ của họ trở nên độc đáo và có lẽ quan trọng hơn là khác biệt với những ý tưởng về đất đai của Nga hoặc Liên Xô.
Cuộc chiến đã đẩy các phương tiện truyền thông thế giới chú ý đến Ukraine. Sẽ không có gì an ủi cho một dân tộc đang chiến đấu vì sự sống còn, nhưng sự thừa nhận từ thế giới rằng, cuối cùng, Ukraine không bị điều khiển bởi sự lựa chọn của Nga, sẽ là nguồn tự hào của người Ukraine khi chiến tranh kết thúc.
Tuy nhiên, biết cách đánh vần tên riêng có vẻ là một kỳ vọng thực tế hơn. Điều này dường như không xảy ra trong những ngày đầu tiên cầm quyền của ông, đó là ấn tượng được tạo ra bởi một loạt các cách viết khác nhau được sử dụng trong các thông báo của chính phủ và các tài khoản mạng xã hội chính thức. Điều này đã làm dấy lên một cuộc tranh luận sôi nổi giữa các nhà báo và nhà bình luận về Ukraine, với một số ủng hộ cụm từ ngắn gọn "Zelensky", trong khi những người khác tranh luận trường hợp của "Zelenskiy". Sự rõ ràng đột ngột đến vào cuối tháng 5, khi chính quyền tổng thống làm mọi người bối rối khi sử dụng "Zelenskyy" chưa được thấy trước đây làm cách viết chính thức bằng tiếng Anh của tên tổng thống mới.
Tất nhiên để chỉ trích cụ thể về vấn đề này Zelenskyy không phải là ngoại lệ. Như bất kỳ ai cũng sẽ xác nhận, sự nhầm lẫn chính tả xung quanh các phiên bản tiếng Anh của tên là quy tắc. Nhiều cái tên vẫn mơ hồ để có thể mở đầu cho tất cả các dạng biến thể cạnh tranh. Điều này dẫn đến việc đưa tin bằng tiếng Anh trên cả phương tiện truyền thông và giới học thuật thường sử dụng một loạt các cách viết trái ngược nhau chóng mặt khi đề cập đến cùng một dân tộc. Đối với một quốc gia vẫn đang phải vật lộn để thoát khỏi sự mù mờ của quốc tế trong nhiều thập kỷ, điều này hoàn toàn vô ích cho Ukraine.
Cuộc chiến hỗn loạn 5 năm qua với Nga đã phơi bày mức độ của vấn đề xung quanh vị thế quốc tế thấp của Ukraine, với việc Điện Kremlin khéo léo khai thác sự thiếu hiểu biết từ bên ngoài về quốc gia này để thêu dệt mọi cách kể sai sự thật. Nhiều cáo buộc ngớ ngẩn nhất của Moscow chủ yếu dựa vào tình trạng của Ukraine như một quốc gia không xác định, với thực tế đáng tiếc này đã tạo ra một bức tranh trống thuận tiện cho các nhà tuyên truyền của Điện Kremlin trình bày theo ý họ muốn. Việc đánh vần các phiên bản tiếng Anh của tên người Ukraine một cách nhất quán sẽ không chứng tỏ tính quyết định trong cuộc chiến thông tin, nhưng nó sẽ đánh dấu một bước nhỏ so với nhận thức về đất nước như một nơi khó hiểu, nơi ngay cả tên của người dân cũng khó có thể hiểu được.
Không nên nhầm lẫn vấn đề này với vấn đề mang tính chính trị nhiều hơn về cách viết đúng cho các thị trấn và thành phố của Ukraine. Động lực thúc đẩy phiên âm các địa danh bằng tiếng Ukraine trên các phương tiện truyền thông tiếng Anh là một phần của nỗ lực rộng lớn hơn nhiều nhằm xóa bỏ những dấu tích còn sót lại của thời kỳ thống trị lịch sử của Nga. Trong bối cảnh đó, quyết định gần đây của tờ Guardian của Vương quốc Anh về việc chuyển từ “Kiev” sang “Kyiv” được coi là một thành công nhỏ nhưng đáng kể trong cuộc đấu tranh của Ukraine nhằm khẳng định bản sắc dân tộc của mình trên trường toàn cầu. Tương tự như vậy, khi tin tức hiện nay về Ukraine có các phiên âm tiếng Nga đã lỗi thời của các địa danh Ukraine như “Kharkov”, thì chắc chắn giờ đây nó đưa ra các giả định về sự thiên vị ủng hộ Moscow.
Loại logic này hiếm khi áp dụng cho những mâu thuẫn xung quanh cách viết tên của người Ukraine. Ngược lại, có vẻ như những cách viết ngẫu nhiên này có thể là do ý thích bất chợt của nhân viên văn phòng hộ chiếu cho đến sở thích của từng nhà báo. Việc làm rõ gần đây của tổng thống mới là một bước đi đáng hoan nghênh và đúng hướng sẽ khuyến khích nhiều nhân vật công chúng Ukraine chấm dứt tình trạng mơ hồ về danh tính tiếng Anh của chính họ. Điều này chắc chắn sẽ tồn tại lâu dài. Hành trình xây dựng đất nước của Ukraine là một bản hùng ca chưa hoàn thành sẽ còn tiếp diễn trong nhiều năm tới, nhưng sau gần ba thập kỷ độc lập, sẽ thật tuyệt nếu ít nhất chúng ta có thể thống nhất về cách đánh vần tên của mọi người.
