Quần áo không tồn tại được lâu như các đồ tạo tác làm từ đá, xương và các vật liệu cứng khác, vì vậy các nhà khoa học phải sáng tạo để trả lời câu hỏi này.
Khi con người sơ khai tiến hóa từ tổ tiên giống vượn, họ từ trên cây xuống, bắt đầu đi thẳng và mất lông. Nhưng nếu không có lông, tổ tiên của chúng ta sẽ phải tiếp xúc với nhiều yếu tố tự nhiên. Họ sẽ cần quần áo để bảo vệ.
Vậy con người bắt đầu mặc quần áo từ khi nào?
Đây là một câu hỏi khó, vì quần áo không tồn tại được như các đồ tạo tác làm từ đá, xương và các vật liệu cứng khác. Thay vào đó, các nhà khoa học phải sáng tạo. Bằng chứng được sử dụng để trả lời câu hỏi này đến từ một số nguồn chính, bao gồm xương có bằng chứng bị lột da, kim khâu và dùi, và chấy rận.
David Reed, nhà sinh vật học tại Đại học Florida, nói với Live: “Chúng tôi đã cố gắng tìm hiểu những thay đổi nào đã xảy ra trong lịch sử tiến hóa của chấy rận có thể liên quan đến tình trạng rụng lông trên cơ thể ở người và sau đó là việc sử dụng quần áo ở người.”
Chấy rận cực kỳ chuyên biệt với môi trường sống của chúng. Chẳng hạn, loại tiến hóa để sống trên tóc con người sẽ không tồn tại được trên lông mu. Khi tổ tiên con người còn bộ lông, những con rận đó có lẽ đã cư trú ở khắp cơ thể. Vì vậy, bằng cách xem xét DNA để làm sáng tỏ lịch sử tiến hóa của chấy rận, các nhà khoa học đã ước tính rằng hai loại này đã tách ra khoảng 3 triệu năm trước. Tuy nhiên, một nghiên cứu về di truyền ở người chỉ ra rằng chúng ta bắt đầu rụng lông khoảng 1,2 triệu năm trước. Tổng hợp lại, những nghiên cứu này gợi ý một khoảng thời gian tổ tiên chúng ta mất lông.
Một loại chấy khác tiến hóa để sống trong quần áo của con người. Những con chấy này là loài chung có thể sống trên nhiều loại sợi.
Reed cho biết: “Trung bình chúng ăn một lần một ngày, chúng no bụng, điều này thật kinh khủng, và sau đó chúng rút lui về quần áo, nơi an toàn.”
Bằng cách quan sát thời điểm chấy rận tách khỏi rận quần áo, Reed và nhóm của ông ước tính rằng con người bắt đầu thường xuyên mặc quần áo đơn giản vào khoảng 170.000 năm trước, trong kỷ băng hà thứ hai.
Nhưng có bằng chứng về việc nhóm hominin bao gồm người hiện đại và họ hàng đã tuyệt chủng có liên quan chặt chẽ với con người mặc quần áo sớm hơn thế nhiều.
Theo nghiên cứu được công bố bởi tiến sĩ Ivo Verheijen tại Đại học Tübingen ở Đức và các đồng nghiệp vào tháng 4/2023, các dấu vết trên xương gấu được tìm thấy tại địa điểm Đồ đá cũ Schöningen ở Đức cho thấy rằng người vượn nhân hình, có thể là Homo heidelbergensis, đã mặc da gấu để giữ ấm khoảng 300.000 năm trước.
Verheijen nói: “Nếu bạn muốn lột da của một con vật, vết cắt bạn để lại hầu hết là trên xương sườn, trên hộp sọ, trên bàn tay và bàn chân. Và đó chính xác là những gì chúng tôi tìm thấy ở Schöningen. Chúng tôi bắt đầu so sánh điều đó với các địa điểm khác ít nhiều trong cùng thời kỳ và chúng cũng có các vết cắt trên bàn tay, bàn chân và trên hộp sọ. Vì vậy, có vẻ như đây là khoảng thời gian con người đã khai thác gấu để lấy da.”
Bằng chứng lột da không nhất thiết là bằng chứng về quần áo; Ví dụ, hominin có thể đã sử dụng những tấm da này để xây dựng nơi trú ẩn. Nhưng vì nhiệt độ trung bình lạnh hơn khoảng 2 độ C nên vào thời điểm đó, con người có thể sử dụng những tấm da gấu để giữ ấm, Verheijen nói.
Verheijen nói thêm: “Con người phải tích cực thu thập thực phẩm xung quanh. Vì vậy, một số loại quần áo phải cần thiết để có thể tồn tại ở đây.”
Nhưng nếu có bằng chứng về quần áo từ 300.000 năm trước và rận quần áo không tiến hóa cho đến tận 170.000 năm trước, điều gì đã xảy ra ở giữa khoảng thời gian đó?
“Bằng chứng về chấy rận chỉ có thể đo lường được khi con người mặc quần áo thường xuyên vì chấy rận phải ăn da người thường xuyên. Vì vậy, nếu ai đó mặc quần áo vào một ngày và sau đó không sử dụng quần áo đó trong một tuần nữa, chấy rận sẽ không thể tồn tại,” Ian Gilligan, cộng tác viên danh dự của Trường Nhân văn tại Đại học Sydney, nói.
“Hơn nữa, dòng rận quần áo mà chúng tôi nghiên cứu có thể không phải là dòng duy nhất tồn tại” Gilligan nói. “Có lẽ có những con chấy khác đã xâm nhập vào quần áo ở nhiều giai đoạn trong hàng triệu năm qua.”
Hơn nữa, các nhóm người khác nhau có lẽ đã bắt đầu và ngừng mặc quần áo nhiều lần trong suốt lịch sử.
Ví dụ, từ 32.000 đến 12.000 năm trước cho đến cuối kỷ băng hà cuối cùng, thổ dân ở Tasmania rút lui vào hang động, có lẽ là để bảo vệ khỏi cái lạnh. Nhưng bằng chứng khảo cổ học cũng cho thấy họ đã làm ra quần áo, bao gồm cả dụng cụ cạo da dùng để cạo da động vật và dùi xương dùng để đục lỗ để khâu.
Nhưng sau đó, thời tiết trở nên ấm hơn và thổ dân ở Tasmania không còn mặc quần áo nữa.
Gilligan lưu ý rằng họ trang trí cơ thể một cách cầu kỳ, nhuộm tóc, tự vẽ, có vết sẹo nên không cần quần áo.
“Các công cụ cạo da và dùi xương từ 12.000 năm trước cho đến giữa Thế Holocen (11.700 năm trước), những công cụ đó đã biến mất khỏi hồ sơ khảo cổ học,” ông nói.
Comments