13attery: Giấc Mơ Cho Thế Hệ Hip-Hop Sau

Lớn lên trong thiếu thốn và mặc cảm không cha, 13attery tìm thấy trong hip-hop một lối thoát và biến nỗi đau ấy thành động lực để giúp đỡ những bạn trẻ có hoàn cảnh như chính mình ngày xưa.

13attery, người đồng sáng lập Big Kid LiL People và cựu lãnh đạo V Poison. Ảnh: Đỗ Đăng Quang/NKI

Giữa nhịp sống hối hả của Sài Gòn, có một người đàn ông sống hai cuộc đời song song. Ban ngày, anh là bí thư Đoàn. Ban đêm, khi phố vừa lên đèn, anh lại hóa thành rapper, đi diễn để kiếm tiền nuôi những đứa trẻ mà anh xem như em út, như chính hình ảnh của mình năm nào.

Phía sau dáng vẻ điềm tĩnh và nụ cười hiền lành ấy là một quá khứ không dễ dàng. 13attery, tên thật là Đinh Tấn Huy, từng lớn lên trong thiếu thốn tình cảm, chịu đựng bạo lực học đường chỉ vì không có cha. Tuổi thơ của anh là những buổi chiều thu mình trong góc tủ quần áo để tránh ánh nhìn miệt thị, là cảm giác lạc lõng giữa một thế giới tưởng chừng không có chỗ cho mình. Nhưng chính từ bóng tối ấy, anh đã tìm thấy ánh sáng trong hip-hop và biến nó thành ngọn đèn soi đường cho những mảnh đời nhỏ bé khác.

Tuổi thơ trong bóng tối

13attery lớn lên trong căn hộ cũ kỹ cùng năm người chen chúc trong không gian chật hẹp chỉ 68 mét vuông giữa những gian hàng chợ ở Quận 5.

“Mình lớn lên từ chợ, gia đình mình không đầy đủ, chỉ có mẹ nuôi mình lớn. Lớn lên thì cậu dì họ có gia đình rồi ra làm và ở riêng, mình và thằng em cùng mẹ khác cha ở chung với nhau ba người,” 13attery kể lại.

Trong những năm tháng tuổi thơ luôn thiếu vắng một chỗ dựa mang tên người cha, mẹ vừa là trụ cột, vừa là người bạn đồng hành duy nhất. Nhưng tình thương của bà không đủ để che chắn mọi tổn thương từ bên ngoài. Xã hội nhìn một đứa trẻ không có cha bằng ánh mắt nặng nề, và sự phân biệt ấy trở thành vết hằn đầu tiên trong ký ức của cậu bé Huy.

“Không có ba thật sự là giai đoạn khó khăn nhất, mình biết mẹ cũng cực khi gánh hai vai, nhưng có những lần sự đối xử bị phân biệt quá lớn, mình phải tự bảo vệ mình,” anh kể.

Sự cô lập tiếp tục bủa vây ở trường. Bạn bè xa lánh, những lời trêu chọc trở thành nỗi ám ảnh. Huy tìm nơi trú ẩn duy nhất cho mình trong những trang truyện tranh, những góc tối lặng im.

“Đỉnh cao là chuỗi dài trong lớp bị đám bạn bảo là con hoang, do không có ba nên không được chơi chung, mình chọn cách đọc truyện mà mình thích đọc trong tủ quần áo, dưới gầm bàn, góc nhà,” anh kể.

Thế giới của cậu bé ấy thu lại trong bốn bức tường, nơi tiếng ồn ào của lớp học bị chặn lại bởi trang sách. Nhưng sự im lặng này không phải lúc nào cũng lành lặn.

“Mình thấy đó là nơi an toàn, về sau bác sĩ bảo với mẹ mình là mình bị tự kỷ, cha ơi cha,” anh cười.

Những ký ức ấy, 13attery không kể lại bằng giọng bi lụy. Anh thuật lại như thể chúng là một phần hiển nhiên trong đời, những mảnh ghép tạo nên con người anh hôm nay. Nhưng khi lắng nghe kỹ, người ta dễ dàng cảm nhận được sự u uất, một thứ bóng tối bám theo anh từ những ngày đầu đời.

“Đến năm 2015 mình nhập ngũ, thằng em đi du học. Mọi thứ thay đổi khá nhiều,” anh kể lại.

Trong bối cảnh đó, cảm giác bất công và nỗi đau trở thành ngọn lửa âm ỉ. Nó đẩy Huy vào vị trí của một kẻ bị gạt ra ngoài, nhưng đồng thời gieo mầm cho ý chí phản kháng sau này sẽ tìm được chỗ đứng tự nhiên trong hip-hop.

Lối thoát mang tên Hip-hop

Nếu tuổi thơ của 13attery là những ngày tháng chật vật đi tìm một chỗ đứng trong gia đình và xã hội, thì hip-hop xuất hiện như một lối thoát, một lằn ranh cứu rỗi. Không phải đến với anh qua ánh hào quang sân khấu, mà từ những khoảnh khắc bị dồn ép đến tận cùng.

“Đến cấp 2 mình vẫn bị bully đến năm lớp 8, mình bắt đầu chơi hip-hop. Đạp xe đạp từ Quận 5 lên Triển lãm Tân Bình để chơi Poppin’,” anh nhớ lại giai đoạn cấp hai, khi sự cô lập ở trường vẫn chưa buông tha.

Đó không chỉ là những buổi tập vũ đạo. Đó là hành trình trốn chạy, là cách một đứa trẻ dồn hết sức vào từng động tác để khẳng định mình tồn tại.

Nhưng hip-hop không đến với anh chỉ qua đôi chân nhảy trên nền nhạc. Âm nhạc, đặc biệt là rap, đã mở ra một chiều không gian khác. Với Huy, rap không chỉ là nhạc. Nó là một dạng nhật ký sống động, một thứ ngôn ngữ thay thế cho những gì anh không bao giờ dám nói với mẹ hay bạn bè.

Sự gắn bó với hip-hop nhanh chóng biến thành bản năng tự vệ. Không chỉ là tinh thần phản kháng, đôi khi là cả nắm đấm.

“Lớp 9 mình bắt đầu tự bảo vệ bản thân. Lớp 10 mình bị rèn luyện hè do đánh nhau với thằng ca sĩ lồn què gì đó do nó nói Poppin’ như mấy thằng giựt kinh phong,” anh kể.

Trong câu chuyện ấy, dễ thấy bóng dáng một thiếu niên lạc lối, dùng sức mạnh cơ thể để kháng cự lại sự khinh miệt. Nhưng xen lẫn trong đó là một sự lựa chọn mang tính bản lề, thay vì chìm trong tuyệt vọng, anh tìm đến văn hóa hip-hop để xây cho mình một bản sắc.

Không phải ngẫu nhiên mà đến tận hôm nay, anh vẫn gọi hip-hop là một phần căn tính, một nơi trú ẩn. Nó cho anh cộng đồng, cho anh một vị trí để đứng, để không còn bị nhìn bằng ánh mắt thương hại.

Đó chính là sức mạnh của hip-hop, biến những kẻ bên lề thành trung tâm của chính câu chuyện đời họ. Với 13attery, từ chiếc xe đạp chạy đi tập nhảy, từ những bài nhạc rap trên tai nghe, cho đến những trận đánh nhau tuổi học trò đã khắc họa nên một hành trình thoát khỏi bóng tối, bằng thứ ngôn ngữ hip-hop duy nhất anh tin tưởng.

Cống hiến cho đam mê

Trong những ngày đầu đến với hip-hop, 13attery không nghĩ nhiều về sứ mệnh hay trách nhiệm. Hip-hop đơn giản là cách để anh tồn tại. Nhưng rồi, càng đi sâu, anh càng nhận ra âm nhạc này không chỉ cứu rỗi bản thân, mà còn có thể chạm tới và nâng đỡ những người khác.

“Lúc đầu mình chỉ coi hip-hop như một chỗ để trốn, để không phải đánh nhau nữa,” anh chia sẻ. “Nhưng càng về sau mình thấy mình nợ nó nhiều thứ. Nếu không có hip-hop thì giờ này chắc mình cũng chẳng ngồi đây.”

Cái nợ mà anh nhắc đến đã dần biến thành động lực. Không dừng lại ở việc viết nhạc cho riêng mình, 13attery bắt đầu nghĩ đến những đứa trẻ khác, những người đang phải chịu những tổn thương giống như anh ngày trước.

Ở góc nhìn của 13attery, rap không còn chỉ là một thể loại nhạc, mà là công cụ để kiến tạo sự thay đổi. Trải nghiệm tuổi thơ bị bắt nạt khiến anh hiểu rõ cảm giác cô đơn, không được lắng nghe. Chính điều đó tạo cho anh sự đồng cảm đặc biệt.

“Ngày xưa mình chỉ ước có ai đó kéo mình ra khỏi những chuyện đó. Giờ mình làm nhạc, làm việc với mấy đứa nhỏ, cũng chỉ để làm cái việc mà ngày xưa không ai làm cho mình,” anh nói.

Những câu nói ấy giản dị, không khoa trương, nhưng đọng lại lâu dài. Bởi chúng cho thấy hành trình của một người từng tìm đến hip-hop để thoát khỏi bóng tối, nay quay lại dùng chính hip-hop để thắp sáng cho người khác.

Những đêm trắng và giá trị của sự cho đi

Khi nhiều người cùng trang lứa chọn ngủ sau một ngày dài, 13attery lại bắt đầu khoảng thời gian sáng tạo nhất của mình. Giữa đêm khuya, anh ngồi viết lời, thu âm, tìm nhịp để gửi gắm những trải nghiệm dồn nén. Chính từ thói quen ấy, rap trở thành công cụ vừa để bộc lộ bản thân, vừa để tạo ra nguồn lực nuôi dưỡng cộng đồng.

“Cứ từ 1 - 3 giờ, mình lại lọ mọ ngồi viết nhạc,” anh thẳng thắn chia sẻ. “Mình bắt đầu sáng tác từ năm 2018 với bài đầu tiên tên ‘Rối’.”

Những ca khúc ra đời từ bóng đêm, mang theo dấu ấn cá nhân nặng trĩu tuổi thơ nhiều mất mát. Nhưng ngay khi phát hành, chúng nhanh chóng được đón nhận. Người nghe nhìn thấy trong đó sự đồng cảm, niềm an ủi.

Ban ngày làm việc để duy trì, ban đêm viết nhạc để nuôi mơ ước, và sáng hôm sau, nguồn năng lượng ấy tiếp tục chảy vào việc đồng hành cùng lũ trẻ, hỗ trợ những em nhỏ trong các lớp học miễn phí, những máy tính, bàn học, sách vở cho hàng chục đứa trẻ.

Nếu phải gọi tên công việc song song với rap và công việc chính của mình, 13attery nói ngay đó là dạy học. Nhưng không phải lớp học truyền thống, mà là những buổi kèm miễn phí cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn nơi anh vừa là người thầy, vừa là người anh, người bạn.

“Mình đã dạy kèm miễn phí cho học sinh khó khăn. Từ đó, mình phát hiện ra mình có năng khiếu trong việc dạy học, và giúp các em sống tự tin hơn,” anh kể.

Không có giáo án cố định, không bảng đen phấn trắng, lớp học của 13attery được dựng nên từ sự kiên nhẫn và trải nghiệm. Những gì anh từng thiếu hụt ở tuổi thơ thì giờ đây anh nỗ lực bù đắp cho thế hệ sau.

Việc dạy học cũng là một hình thức chữa lành. Anh nhiều lần nhấn mạnh rằng niềm vui lớn nhất không nằm ở thành tích học tập, mà ở ánh mắt sáng lên khi một đứa trẻ nhận ra mình cũng có giá trị, cũng có chỗ đứng.

Âm nhạc giúp anh thoát khỏi những nỗi buồn cũ, nhưng chính lớp học này mới đem lại cho anh cảm giác được sẻ chia trọn vẹn.

Ước mơ cho những bạn trẻ

Nếu phần lớn rapper cùng thế hệ chọn con đường tìm chỗ đứng trong showbiz, thì 13attery lại sớm nhìn về một giấc mơ dài hơi hơn. Không chỉ dừng ở việc khẳng định tên tuổi, anh còn ấp ủ một dự án dành cho thế hệ kế tiếp.

Trong cuộc trò chuyện với Ngoài Kia, 13attery nhấn mạnh rõ ràng mình muốn mở một “ngôi nhà âm nhạc” cho những bạn trẻ mới vào nghề, đặc biệt là những bạn có hoàn cảnh khó khăn, để họ có chỗ học hỏi, có cơ hội làm nhạc nghiêm túc.

“Chắc cần ít nhất gần 500 triệu đến 1 tỷ. Mình mơ lớn để cố gắng hơn, mặc dù mình đang ở mức âm,” anh thẳng thắn thừa nhận giấc mơ ấy không hề dễ dàng.

Câu nói ấy của anh gói gọn khát vọng biến trải nghiệm đau đớn và hành trình vượt lên bằng hip-hop thành nền tảng để giúp đỡ người khác. Đây không phải là ước mơ xa vời. Với 13attery, đó là bước đi tự nhiên sau khi nhận ra âm nhạc không chỉ cứu rỗi bản thân, mà còn có thể trở thành công cụ thay đổi cho cộng đồng.

Nhưng ngay sau câu nói tưởng như bi quan ấy, 13attery lại cho thấy tinh thần lạc quan quen thuộc.

“Mình nghĩ theo hướng tích cực là các em cũng sẽ là nền tảng phát triển hơn anh em mình sau này. Ai cũng về vườn chăn gà thôi, nhưng ít ra xây cho thế hệ này không độc hại là đủ rồi,” anh nói.

Trong cách anh lựa chọn từ ngữ, người ta thấy được vừa sự thực tế, vừa sự bất chấp để theo đuổi một lý tưởng. Với 13attery, rap không chỉ là âm nhạc mà là phương tiện, là công cụ để gieo mầm cho một thế hệ mới, nơi sự độc hại không còn là định nghĩa gắn liền với đường phố.

Ở góc nhìn rộng hơn, mong muốn ấy phản ánh một xu hướng mới trong cộng đồng hip-hop Việt Nam ngày càng nhiều nghệ sĩ quan tâm đến việc tạo sân chơi, mở đường cho lớp sau, thay vì chỉ tập trung vào sự nghiệp riêng. Nhưng ở trường hợp 13attery, điều này còn đặc biệt hơn, bởi nó xuất phát từ một tuổi thơ không có “nhà” đúng nghĩa, để rồi nay anh muốn dựng nên một mái nhà chung cho những ai từng ở trong hoàn cảnh giống mình.

Hành trình của 13attery, từ một cậu bé từng bị gọi là con hoang và phải tìm chỗ trốn trong tủ quần áo để đọc truyện, đến một người đàn ông đang ấp ủ ước mơ cho thế hệ trẻ, giống như một vòng tròn khép lại. Anh bắt đầu bằng tổn thương, nhưng muốn kết thúc bằng sự chữa lành không chỉ cho bản thân, mà còn cho cộng đồng.

Điều khiến người nghe chững lại không phải chỉ là ước mơ về một mái nhà hip-hop cho newbie, mà còn là sự giản dị trong mong muốn dành cho lũ trẻ niềm vui, nụ cười và sự tử tế.

“Tụi nhỏ nó vui là đủ rồi, mình muốn nụ cười tụi nhỏ luôn trên môi,” anh nói.

Khi nhìn về chặng đường dài, 13attery không hề ảo tưởng về vinh quang. Anh nhìn đời bằng sự tỉnh táo. Di sản mà anh hướng tới không nằm ở những bản hit, mà ở những con người trưởng thành hơn nhờ những sân chơi, những lớp học, những buổi nói chuyện tưởng như nhỏ bé nhưng có thể thay đổi cả một cuộc đời.

“Anh mong các em lớn lên, sẽ giỏi hơn anh, sẽ là người tử tế, sẽ lo được cho bản thân, sẽ thay anh hỗ trợ các bạn khác như anh từng làm,” anh nhắn gửi đầy chân tình.