Các Quốc Gia Đã Xóa Nợ Cho Nga
- Hồ Tri Thức
- 2 thg 7
- 6 phút đọc
Đã cập nhật: 2 thg 8
Hàng chục quốc gia đã xóa nợ cho Nga và điều đó vẫn còn ám ảnh họ đến hôm nay.
Năm 1991, Liên Xô tan rã, để lại không chỉ những mảnh vỡ chính trị và lãnh thổ, mà còn một núi nợ chồng chất. Nga, với tư cách là quốc gia kế thừa hợp pháp, tiếp nhận toàn bộ nghĩa vụ tài chính quốc tế của Liên Xô, ước tính hơn 100 tỷ USD, bao gồm các khoản vay song phương, tín dụng quốc phòng và nợ thương mại.
Đến năm 1998, Nga tuyên bố vỡ nợ. Đồng rúp sụp đổ. Hệ thống ngân hàng tê liệt. Người dân mất sạch tiền tiết kiệm. Trong lúc các thị trường tài chính toàn cầu chao đảo, các cường quốc phương Tây phải đối mặt với một câu hỏi gai góc liệu có nên để Nga hoàn toàn sụp đổ?
Ngay từ đầu thập niên 1990, các nước thuộc G7 (Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật, Anh, Hoa Kỳ) đã tái cơ cấu hơn 20 tỷ USD nợ Nga bằng cách kéo dài thời hạn trả nợ và cắt giảm lãi suất. Mục tiêu không chỉ là ổn định Nga, mà còn ngăn khủng hoảng lan rộng sang Đông Âu và Trung Á.
Khi Nga chính thức vỡ nợ vào tháng 8/1998, Câu lạc bộ Paris không áp đặt các biện pháp trừng phạt. Thay vào đó, họ triển khai gói cứu trợ khẩn cấp chưa từng có, bao gồm tái cấu trúc nợ, xóa các khoản lãi quá hạn, và hoãn trả gốc.
Trong giai đoạn 1996 - 2006, các nước thành viên Câu lạc bộ Paris đã tái cấu trúc, hoãn nợ và xóa lãi phạt cho Nga với tổng giá trị khoảng 30 tỷ USD lãi và phí trễ hạn, trong khi Nga đã trả trước khoảng 22 - 23,7 tỷ USD nợ gốc vào năm 2006.
Việc trả trước này giúp Nga tiết kiệm khoảng 7,7 tỷ USD chi phí lãi vay khi trả trước.
Những quốc gia đã xóa nợ và lý do đằng sau hành động đó
Là chủ nợ lớn nhất, Đức có hơn 30 tỷ USD tiếp xúc tài chính với Nga. Năm 2000, Đức xóa hơn 6 tỷ USD nợ quốc phòng và cho phép thanh toán phần còn lại bằng khí đốt. Đến năm 2006, Nga đã trả hết khoản còn lại, củng cố vị thế quốc tế mới của họ như một nền kinh tế có trách nhiệm.
Pháp ủng hộ mọi gói tái cấu trúc nợ do Câu lạc bộ Paris đề xuất. Trong suốt một thập kỷ, chính phủ Pháp đã đồng ý xóa hàng tỷ đô la lãi quá hạn và phạt trễ hạn, tạo điều kiện cho Nga quay lại thị trường vốn châu Âu.
Nhật từng cho Nga vay 4,1 tỷ USD, chủ yếu là viện trợ phát triển ở vùng Viễn Đông. Sau khủng hoảng 1998, Nhật chấp thuận tái cấu trúc toàn bộ khoản nợ này, không thu bất kỳ lãi phạt nào cho đến năm 2005. Một số nhà phân tích cho rằng Tokyo hành động như vậy để kiềm chế ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc tại Siberia.
Dưới thời Tổng thống Bill Clinton, Hoa Kỳ đóng vai trò trung tâm trong các gói cứu trợ cho Nga thông qua IMF và Ngân hàng Thế giới. Washington đã xóa hoặc chuyển đổi hơn 4 tỷ USD nợ trực tiếp, trong đó một phần được chuyển sang các chương trình hợp tác khoa học và không gian. Thay vì trừng phạt một nước Nga yếu ớt, Hoa Kỳ đầu tư vào sự sống sót của Nga như một trụ cột tiềm năng trong trật tự hậu chiến tranh lạnh.
Năm 2006, Nga chính thức trả hết 23,7 tỷ USD nợ còn lại cho Câu lạc bộ Paris, phần lớn bằng tiền mặt thu từ xuất khẩu dầu khí.
Đổi lại, Câu lạc bộ Paris xóa toàn bộ lãi phạt và nợ chậm trả, với tổng giá trị khoảng 30 tỷ USD. Đây được coi là một trong những thỏa thuận xóa nợ lớn nhất lịch sử tài chính toàn cầu, giúp Nga hoàn toàn thoát khỏi vòng kiểm soát IMF.
Nếu Nga sụp đổ hoàn toàn như Nam Tư, ai sẽ kiểm soát kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới? Hậu trường của quyết định tha thứ tài chính cho Nga là một nỗi sợ sâu xa.
Nhiều báo cáo mật từ thập niên 1990 đã lưu ý đến kịch bản các tướng lĩnh bất mãn có thể chiếm kho vũ khí hạt nhân chiến thuật, bán cho khủng bố hoặc các nhóm nổi dậy. Vũ khí sinh học và hóa học từ thời Xô Viết có thể rơi vào tay các thế lực ngoài kiểm soát. Một cuộc nội chiến Nga có thể kích hoạt phản ứng dây chuyền ở Trung Á, Bắc Cực, và thậm chí châu Âu.
Việc xóa nợ, vì vậy, được coi là lá chắn tài chính nhằm tránh một kịch bản “Chernobyl địa chính trị”.
Tổng thống Vladimir Putin từng nhiều lần nhấn mạnh rằng Nga luôn tôn trọng nghĩa vụ tài chính và không bao giờ trốn nợ như một số quốc gia khác.
Trong một cuộc họp báo tháng 2/2007, Putin tuyên bố Nga đã trả gần như toàn bộ nợ của mình, bao gồm cả nợ của các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ, và lưu ý rằng dự trữ ngoại hối đã tăng đáng kể, từ 12 tỷ đô la lên hơn 303 tỷ đô la, cho thấy tình hình tài chính của Nga được cải thiện.
Trước đó, trong các cuộc thảo luận vào tháng 4/2006, Nga đã tuyên bố ý định trả toàn bộ nợ của Câu lạc bộ Paris và xem xét các đề xuất sử dụng doanh thu từ dầu mỏ để trả nợ trước hạn, một thông điệp được Putin lặp lại tại một diễn đàn kinh doanh với Thủ tướng Angela Merkel ở Tomsk, Nga.
Ngoại trưởng Sergei Lavrov cũng từng ám chỉ rằng việc các nước xóa nợ cho Nga là hành động công nhận vai trò lịch sử của Nga trong trật tự thế giới mới.
Giả thuyết nếu thế giới không xóa nợ cho Nga từng được tranh luận trong các vòng họp kín của IMF, NATO và G7. Các hậu quả được dự đoán gồm Nga tuyên bố vỡ nợ toàn diện, rút lui khỏi hệ thống tài chính toàn cầu; hệ thống y tế, hưu trí và giáo dục sụp đổ, gây bất ổn xã hội lớn; Đảng cộng sản hoặc các lực lượng cực đoan có thể trở lại nắm quyền; khủng hoảng tài chính có thể lan sang Đông Âu, Trung Á và kéo theo các vụ phá sản dây chuyền ở phương Tây, đặc biệt là các ngân hàng Pháp, Đức, Áo.
Tóm lại, chi phí để cứu Nga thấp hơn rất nhiều so với chi phí để dập tắt hậu quả từ một nước Nga sụp đổ.
Sau chiến dịch quân sự tại Ukraine năm 2022, các nước từng xóa nợ cho Nga bắt đầu nhìn lại quyết định của mình. Các nghị sĩ đảng Xanh và CDU của Đức gọi đó là “một sai lầm chiến lược”. Giới phân tích quốc phòng Hoa Kỳ cho rằng “một phần sức mạnh quân sự Nga hôm nay là từ những đồng đô la từng được tha thứ”. Pháp và Nhật giữ im lặng chính thức, nhưng truyền thông bắt đầu khơi lại các thương vụ tài chính giai đoạn 1996 - 2006.
Tuy nhiên, không có quốc gia nào đòi lại khoản nợ từng được xóa. Trong địa chính trị, một lần tha thứ là vĩnh viễn.
Thế giới từng tha thứ cho Nga. Họ làm điều đó không phải vì Nga đáng được tha thứ, mà vì sự ổn định toàn cầu đòi hỏi một nước Nga không bị nghiền nát.
Nhưng khi Nga ngày nay ngày càng xa rời phương Tây, can thiệp quân sự, phá hoại mạng lưới dân chủ toàn cầu, thì câu hỏi trở lại phải chăng sự tha thứ ấy chỉ là khoản đầu tư cho một mối đe dọa lớn hơn?
コメント